Laureatem I edycji konkursu o Nagrodę im. Franka Wilczka został dr Przemysław Mróz za osiągnięcie zatytułowane „Nowa kategoria planet pozasłonecznych – planety swobodne”.
Nagroda w wysokości 12 tys. dolarów amerykańskich fundowana jest przez Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ oraz Fundację Kościuszkowską. Przyznawana co dwa lata młodym polskim naukowcom, którzy dokonali znaczącego odkrycia w fizyce, astronomii lub w dziedzinach im zbliżonych. Opiekunami Nagrody są laureat Nagrody Nobla Prof. Frank Wilczek oraz Dziekan Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ.
Dr Przemysław Mróz jest absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego, stopień doktora uzyskał w Obserwatorium Astronomicznym UW. Jego badania dotyczą głównie zastosowań zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego w astrofizyce, zajmuje się również badaniem budowy i historii Drogi Mlecznej i sąsiednich galaktyk, gwiazd zmiennych i wybuchowych. Dr Mróz jest autorem lub współautorem ponad 150 publikacji w recenzowanych czasopismach naukowych (w tym kilku w najbardziej prestiżowych “Nature” i “Science”). W trakcie swojej kariery naukowej był już kilkukrotnie wyróżniany prestiżowymi nagrodami, m.in. IAU PhD Prize przyznawaną przez Międzynarodową Unię Astronomiczną, Nagrodą Młodych Polskiego Towarzystwa Astronomicznego i stypendium z wyróżnieniem programu START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Obecnie przebywa na stażu podoktorskim w California Institute of Technology w Stanach Zjednoczonych.
Nagrodzone osiągnięcie
Do tej pory odkryto tysiące planet pozasłonecznych. Większość z nich nie przypomina planet w naszym Układzie Słonecznym, jednak wszystkie posiadają jedną wspólną cechę – krążą wokół gwiazdy. Astronomowie od dawna przewidywali istnienie tzw. planet swobodnych, wyrzuconych z macierzystych układów planetarnych i niezwiązanych grawitacyjnie z żadną gwiazdą. Planety swobodne, z wyjątkiem bardzo młodych obiektów, nie emitują światła i nie można ich obserwować bezpośrednio. Dr Mróz wykorzystał zjawiska mikrosoczewkowania grawitacyjnego zaobserwowane przez przegląd nieba OGLE do zmierzenia częstości występowania i zbadania własności planet swobodnych krążących w Drodze Mlecznej. Pokazał m.in., że planety swobodne o masach zbliżonych do Jowisza występują znacznie rzadziej niż wcześniej szacowano. Po raz pierwszy odkrył kilka zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego wywołanych prawdopodobnie przez planety swobodne o masach zbliżonych do masy Ziemi, których istnienie było przewidywane przez teorie formowania się układów planetarnych. Wyniki badań dr. Mroza, opublikowane w najbardziej prestiżowych czasopismach naukowych, odbiły się szerokim echem wśród społeczności astronomicznej i były do tej pory cytowane już ponad 2300 razy.